CCBE – Συνεδρίαση Επιτροπής PECO
Βιέννη, 7 Φεβρουαρίου 2013
Στην Επιτροπή συμμετείχαν από πλευράς ελληνικής αντιπροσωπείας ο κ. Δημήτρης Χατζημιχάλης του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, και οι κ.κ. Γεωργία Βελιτζέλου και Ρωξάνη Κωστατζίκη του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης.
Η Επιτροπή ασχολήθηκε με τα παρακάτω θέματα της Ημερησίας Διατάξεως:
Ι.- Eγκριση πρακτικΩν
Εγκρίθηκαν τα πρακτικά της προηγούμενης συνεδρίασης
ΙΙ.- Θέματα προς συζήτηση
1.- Ουκρανία, Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν
1α) Ουκρανία: Η Επιτροπή PECO ασχολήθηκε εκτεταμένα στη συνεδρίαση αυτή με το θέμα που έχει ανακύψει στην Ουκρανία αναφορικά με τις προσπάθειες που γίνονται για τη θέσπιση ενός ανεξάρτητου και αυτορρυθμιζόμενου Δικηγορικού Συλλόγου της χώρας.
Ο νέος νόμος για τις δικηγορικές υπηρεσίες, που ισχύει από τις 5 Ιουλίου 2012 προβλέπει τη θέσπιση εθνικής ένωσης των Δικηγορικών Συλλόγων της Ουκρανίας. Όπως είχε αναφερθεί και στην προηγούμενη συνεδρίαση της επιτροπής PECO, η πρώτη συνδιάσκεψη Ουκρανών Δικηγόρων για το σκοπό αυτό έλαβε χώρα στις 17 και 18 Νοεμβρίου 2012 στο Κίεβο, όπου είχε μεταβεί μάλιστα και ο αντιπρόεδρος της PECO κ. Ranko Pelicaric προκειμένου να παρακολουθήσει τις εργασίες. Με την έναρξη όμως των διαδικασιών τα μέλη των αντιπροσωπειών χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, ακολούθησε αναστάτωση, και οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες που αμφότερες συνεδρίασαν και ανέδειξαν δύο ξεχωριστές ενώσεις Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, έκαστη των οποίων επιδιώκει να είναι εκείνη που θα λάβει αναγνώριση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Η CCBE είχε αποφασίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις, τηρώντας στάση αναμονής, προκειμένου να διαπιστώσει ποια ένωση Δικηγορικών Συλλόγων θα είναι εκείνη που θα αναγνωριστεί επισήμως από το Ουκρανικό κράτος, ώστε στη συνέχεια να λάβει (εφόσον βέβαια υποβάλει αντίστοιχη αίτηση και πληροί τις προϋποθέσεις) την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή της CCBE. Επί του παρόντος, φαίνεται η μία από τις δύο ενώσεις να έχει λάβει αναγνώριση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρας, επειδή όμως αυτό δεν είναι εξακριβωμένο, η CCBE απέστειλε στις 8-1-2013 σχετική επιστολή προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης της Ουκρανίας κ. Oleksandr Lavrynovych, προκειμένου να διευκρινιστεί το ζήτημα, και αποφασίστηκε η CCBE να συνεχίσει να τηρεί στάση αναμονής απέναντι στις δύο ως άνω ενώσεις μέχρι να λάβει την επίσημη απάντηση του Υπουργείου.
1β) Ρωσία: Η Ρωσία είχε δείξει στο παρελθόν ενδιαφέρον να ενταχθεί στη CCBE, και είχε μάλιστα υποβάλει αίτηση για να λάβει την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή το έτος 2007, αλλά τελικά οι σχετικές διαδικασίες δεν ολοκληρώθηκαν λόγω αντιρρήσεων της ρωσικής πλευράς σχετικά με το ύψος της συνδρομής.
Τον Μάιο 2012 η τ. Πρόεδρος της CCBE κα Marcella Prunbauer-Glaser παρακολούθησε τις εργασίες της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων της Ρωσίας και είχε συνάντηση με τον Πρόεδρο της κο Semenyako, και ήδη -κατόπιν πρωτοβουλίας της ρωσικής πλευράς- προωθούνται εκ νέου οι διαδικασίες για να διερευνηθεί η πιθανότητα ένταξης της Ρωσίας στη CCBE, και αναμένεται να πραγματοποιηθεί σχετική συνάντηση των δύο πλευρών στη Μόσχα το προσεχές διάστημα.
Σημειωτέον ότι το ποσό των 2.000 ευρώ που η Ρωσία προτείνει να καταβάλει ως ετήσια συνδρομή προς τη CCBE, θεωρήθηκε από τα μέλη της Επιτροπής PECO ως ιδιαιτέρως χαμηλό και αναντίστοιχο με τις συνδρομές που καλούνται να καταβάλουν οι λοιπές χώρες-μέλη, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ο μεγάλος αριθμός των Ρώσων Δικηγόρων, ενώ επισημάνθηκε παράλληλα ο κίνδυνος να δημιουργηθεί κακό προηγούμενο, αν επιτραπεί στη Ρωσία να καταβάλει τόσο χαμηλή συνδρομή.
1γ) Αζερμπαϊτζάν: Η CCBE είχε προσπαθήσει ανεπιτυχώς εδώ και αρκετά χρόνια να αποκτήσει επαφές με τον Δικηγορικό Σύλλογο του Αζερμπαϊτζάν, τον οποίο προσκαλεί τακτικά από το έτος 2003 σε συνεδριάσεις και σεμινάριά της, χωρίς όμως ανταπόκριση από πλευράς των Αζέρων συναδέλφων.
Η CCBE, συνεχίζοντας τις προσπάθειές της προς την κατεύθυνση αυτή, απέστειλε τον Μάιο 2012 επιστολή στον Δικηγορικό Σύλλογο του Αζερμπαϊτζάν, καλώντας τον να συμμετάσχει στη CCBE με την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή, και τονίζοντας μάλιστα ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι ένα από τα ελάχιστα κράτη που είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και δεν έχουν ενταχθεί ακόμα στη CCBE. O Δικηγορικός Σύλλογος του Αζερμπαϊτζάν ανταποκρίθηκε και απέστειλε προς την CCBE επιστολή τον Ιανουάριο 2012 ζητώντας διευκρινίσεις για τα κριτήρια ένταξης, τις οποίες η CCBE παρείχε άμεσα.
Υπενθυμίζουμε βεβαίως ότι σύμφωνα με αναλυτική αναφορά-έκθεση που επιμελήθηκε ο Δικηγορικός Σύλλογος των Παρισίων και παρουσιάστηκε σε προηγούμενη συνεδρίαση της Επιτροπής PECO (στο Στρασβούργο στις 29 Νοεμβρίου 2012), διαπιστώθηκαν δυσχέρειες στην άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος, και δη -μεταξύ άλλων- μικρός αριθμός Δικηγόρων στη χώρα, έλλειψη επαρκούς και συστηματικής κατάρτισής τους και σφιχτός κρατικός εναγκαλισμός, και επισημάνθηκαν οι δυσκολίες που συναντούν οι Αζέροι συνάδελφοι στην καθημερινή άσκηση των καθηκόντων τους, οι πιέσεις που υφίστανται και η παντελώς άνιση αντιμετώπισή τους από τα ποινικά Δικαστήρια σε σχέση με τους Εισαγγελείς, που τους εμποδίζει στην υπεράσπιση των πελατών τους. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, βεβαίως, είναι εύλογο ότι μια στενότερη συνεργασία του Δικηγορικού Συλλόγου του Αζερμπαϊτζάν με τη CCBE κρίνεται επιβεβλημένη, προς την κατεύθυνση της προάσπισης των δικαιωμάτων των Αζέρων συναδέλφων.
2.- Συνδιάσκεψη στο Ζάγκρεμπ
Το προεδρείο της Επιτροπής έκρινε σκόπιμο να πραγματοποιηθεί μια συνδιάσκεψη με Δικηγορικούς Συλλόγους της νοτιοανατολικής Ευρώπης (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, FYROM, Κροατία, Μαυροβούνιο, Σερβία και Σλοβενία) επ’ αφορμή της 31ης Συνάντησης Δικηγόρων της Κροατίας, η οποία θα γίνει στο Ζάγκρεμπ στις 14 Μαρτίου 2013. Στη συνδιάσκεψη, στην οποία θα προεδρεύσει ο πρώτος Αντιπρόεδρος της CCBE κ. Aldo Bulgarelli (που θα εκπροσωπήσει τη CCBE και στην ως άνω Συνάντηση Δικηγόρων της Κροατίας), θα συζητηθούν οι τρέχουσες και επικείμενες εξελίξεις στον χώρο της Δικηγορίας στις χώρες αυτές.
3.- Γεωργία
Η Επιτροπή PECO είχε ασχοληθεί εκτεταμένα στις πρόσφατες συνεδριάσεις της με θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Δικηγόρων της Γεωργίας, οι οποίοι διώκονται για τη δραστηριότητά τους ή υφίστανται πιέσεις, εξετάζοντας διάφορες επιμέρους περιπτώσεις.
Στην προκείμενη συνεδρίαση, η Επιτροπή ασχολήθηκε με τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε μεταξύ των μελών της κατόπιν σχετικού ερωτήματος της γεωργιανής πλευράς, αναφορικά με τα ζητήματα της αστικής και ποινικής ευθύνης του Δικηγόρου στη σχέση με τον εντολέα του. Η CCBE απηύθυνε ερώτημα προς τα κράτη-μέλη της για το πώς αντιμετωπίζονται από το δικό τους νομικό πλαίσιο αντίστοιχες κατηγορίες περί παροχής ανεπαρκών υπηρεσιών από το Δικηγόρο προς τον εντολέα του, και ήδη στις 23 Ιανουαρίου 2013 η CCBE απέστειλε στην Υπουργό Δικαιοσύνης της Γεωργίας κα Tea Tsulukiani επιστολή με τα αποτελέσματα και το υλικό που συγκεντρώθηκε από την έρευνα αυτή. Στην επιστολή αυτή η CCBE αναφέρθηκε στο γεγονός ότι στη Γεωργία υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις Δικηγόρων που έχουν διωχθεί για το αδίκημα της απάτης, κατηγορούμενοι ότι δεν παρείχαν επαρκείς νομικές υπηρεσίες προς τους εντολείς τους, και παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας από τα οποία προκύπτει ότι στις χώρες που συμμετείχαν σε αυτή είναι εξαιρετικά σπάνιο το συγκεκριμένο ζήτημα να αντιμετωπιστεί ποινικώς, αφού οι Δικηγόροι για αντίστοιχες παραβιάσεις της προς αυτούς δοθείσας εντολής και για παροχή ανεπαρκών υπηρεσιών δεν έχουν ποινικές, αλλά αστικές και πειθαρχικές ευθύνες.
Ο παριστάμενος Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Γεωργίας κ. Zaza Khatiashvili ενημέρωσε την Επιτροπή ότι ήδη, μετά τις πρόσφατες εκλογές και την αλλαγή κυβέρνησης στη Γεωργία, έχουν αποφυλακιστεί αρκετοί Δικηγόροι και γενικά φαίνεται να αλλάζει η στάση της πολιτείας και των δικαστικών και εισαγγελικών αρχών απέναντι στους Δικηγόρους.
4.- Κροατία
Την Επιτροπή PECO απασχόλησε το θέμα της πρόθεσης της κυβέρνησης της Κροατίας για την υιοθέτηση της χρήσης ταμειακών μηχανών στα Δικηγορικά γραφεία. Υπενθυμίζουμε ότι αντίστοιχο ζήτημα είχε προηγουμένως ανακύψει και στη Σερβία, οπότε η CCBE είχε πραγματοποιήσει εκτεταμένη έρευνα στα κράτη-μέλη της το έτος 2009, από την οποία είχε προκύψει ότι στις ευρωπαϊκές χώρες δεν έχει υιοθετηθεί η χρήσης ταμειακών μηχανών στα Δικηγορικά γραφεία, διότι κάτι τέτοιο δε συνάδει με τη φύση του Δικηγορικού λειτουργήματος και την άσκησή του, η οποία δεν είναι εμπορική δραστηριότητα.
Κατόπιν σχετικού αιτήματος του Δικηγορικού Συλλόγου της Κροατίας, η CCBE απέστειλε επιστολή στον Πρωθυπουργό της χώρας στις 11 Οκτωβρίου 2012, επισημαίνοντας τους λόγους να μην επιβληθεί αυτή η υποχρέωση και τις πιθανές επιπτώσεις μιας τέτοιας πρακτικής στο δικηγορικό λειτούργημα.
Πρόσφατα, και συγκεκριμένα στις 18 Ιανουαρίου 2013, η CCBE έλαβε απαντητική επιστολή από το Υπουργείο Οικονομικών της Κροατίας, η οποία τόνιζε ότι ο λόγος για τη χρήση ταμειακής μηχανής είναι τα στατιστικά δεδομένα που υποδεικνύουν υψηλά ποσοστά φοροδιαφυγής. Ο Δικηγορικός Σύλλογος της Κροατίας με τη σειρά του απέστειλε επιστολή προς το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας με την οποία ανταπαντούσε στα σχετικά επιχειρήματα, και προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο επικαλούμενος παραβίαση του άρθρ. 27 του κροατικού Συντάγματος, που ορίζει ότι το Δικηγορικό επάγγελμα δεν είναι οικονομική / εμπορική δραστηριότητα.
5.- Στρατηγική για προγράμματα δραστηριοτήτων σε χώρες εκτός CCBE
Ως γνωστόν, ένα από τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποιεί η CCBE για να προωθήσει τους σκοπούς της είναι η ανάπτυξη προγραμμάτων δραστηριοτήτων (projects). Πολλές φορές η CCBE συμμετέχει σε αντίστοιχα προγράμματα π.χ. του Συμβουλίου της Ευρώπης, σε άλλες όμως περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμο η CCBE να δραστηριοποιηθεί σε «εξωτερικά» προγράμματα, τα οποία δηλ. αναπτύσσονται σε χώρες που δεν είναι μέλη της CCBE, προκειμένου να προωθηθεί η ιδέα της Δικαιοσύνης στις χώρες αυτές και να ενισχυθούν οι σχέσεις τους με τη CCBE.
Επί του παρόντος, ένα μόνο τέτοιο πρόγραμμα εξωτερικής δραστηριότητας με συμμετοχή της CCBE βαίνει προς άμεση υλοποίηση, και συγκεκριμένα το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση στη Δικαιοσύνη (access to justice) στην Κίνα. Υπάρχουν όμως σκέψεις και για άλλα τέτοια προγράμματα, όπως π.χ. για σεμινάρια για Δικηγόρους στις χώρες του αραβικού κόσμου, αλλά και για προγράμματα υποστήριξης των Δικηγόρων σε χώρες όπου οι συνθήκες άσκησης του λειτουργήματός τους είναι δυσχερείς, όπως π.χ. στη Λευκορωσία και τη Γεωργία. Επισημάνθηκε όμως με ιδιαίτερη έμφαση ότι πριν τη λήψη απόφασης για υλοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων από τη CCBE ή για τη συμμετοχή της σε αυτά, θα πρέπει πρώτα να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμένες δυνατότητες της CCBE τόσο σε διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε οικονομικούς πόρους για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων αυτών.
Προκειμένου να μπορεί η CCBE να ιεραρχεί τις προτεραιότητές της αναφορικά με την εκπόνηση προγραμμάτων εξωτερικών δραστηριοτήτων, έγινε η κάτωθι ομαδοποίηση των χωρών κατά σειρά προτεραιότητας:
α) Χώρες των οποίων προωθείται η ένταξη στη CCBE [Κροατία, Ισλανδία, Τουρκία, FYROM, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Αλβανία και Κόσοβο (σύμφωνα με την απόφαση υπ’ αριθ. 1244/99 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών)]
β) Χώρες Ανατολικής Ευρώπης [Λευκορωσία, Ουκρανία, Μολδαβία, Γεωργία, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν]
γ) Χώρες της Μεσογείου [Συρία (όπου βέβαια οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επί του παρόντος ανασταλεί λόγω της κατάστασης στη χώρα), Ιορδανία, Λίβανος, Ισραήλ, Παλαιστίνη, Αίγυπτος, Λιβύη, Τυνησία, Αλγερία και Μαρόκο]
δ) Χώρες που δεν περιλαμβάνονται στις ανωτέρω κατηγορίες
Σημειωτέον ότι οι τρεις πρώτες ως άνω ομάδες αποτελούνται από χώρες που θεωρούνται ως «γείτονες χώρες» κατά τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και ως εκ τούτου υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για προγράμματα που εκπονούνται στις χώρες αυτές.
Η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής θα γίνει στην Αθήνα στις 17 Μαΐου 2013 στα πλαίσια της Ολομέλειας (Plenary Session) της CCBE.
Για την ελληνική αντιπροσωπεία
Δημήτρης Χατζημιχάλης