Στη σημερινή πρωτόγνωρη οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας μεταξύ άλλων στο στόχαστρο έχει τεθεί και ο δικηγορικός κλάδος. Στα θεσπιζόμενα μέτρα της εικαζόμενης αντιμετώπισης της παρούσας κατάστασης, που πολλές φορές φαίνονται αποσπασματικά και ενδεχομένως αντιφατικά, περιέχονται ρυθμίσεις που άμεσα επηρεάζουν το δικηγορικό λειτούργημα και τον τρόπο άσκησης του. Ποτέ στη σύγχρονη ιστορία βρεθήκαμε αντιμέτωποι σε παρόμοιο ορυμαγδό παρεμβάσεων στα ζητήματα των δικηγόρων σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Η ίδια η κυβέρνηση βρίσκεται σε σύγχυση ανάμεσα στο επιβληθέν, κατά τα λεγόμενά της, μνημόνιο και στην ανεξάρτητη νομοθετική της πρωτοβουλία, που μάλλον φοροεισπρακτικό χαρακτήρα έχει.
Καθ' όλο αυτό το διάστημα των τελευταίων οκτώ μηνών ο ΔΣΑ είναι σε εγρήγορση και παρών στις εξελίξεις προσπαθώντας να διασώσει την αξιοπρέπεια του δικηγόρου, που κάποιοι θέλουν να τον αντιμετωπίζουν ως εισπράκτορα και κερδοσκόπο που δικαιολογεί την ύπαρξή του στην γραφειοκρατική αναγκαιότητα ενός παρωχημένου συστήματος. Σκοπίμως οι ίδιοι κύκλοι αποσιωπούν ότι αυτή η αναγκαιότητα αφορά έναν από τους τρεις, και δη τον κεντρικότερο, πυλώνα της Δημοκρατίας, που είναι η Δικαιοσύνη την οποία συνεχώς υποβαθμίζουν και διασύρουν. Παρά ταύτα, κρίναμε ότι η παρουσία μας και η αντίδρασή μας δεν πρέπει να γίνεται με κραυγές και αλαλαγμούς, αλλά με ψυχραιμία, σύνεση και επιστημονική θεμελίωση. Διότι οι κραυγές όσο δυνατές και εάν είναι κάποτε θα σιγήσουν, ενώ τα στέρεα επιχειρήματα αποτελούν πάντα γνώμονα κάθε μεταβολής. Δεν θα επιτρέψουμε να παρασυρθούμε με την συμπεριφορά μας στην υποβάθμιση του κλάδου μας που θέλουν να επιβάλουν στη κοινή γνώμη.
Αντιλαμβανόμαστε ότι τα μέλη μας χρειάζονται ενημέρωση. Η ενημέρωση, όμως, πρέπει να είναι έγκυρη και εμπεριστατωμένη. Δεν εξυπηρετεί μόνο ο καταγγελτικός λόγος. Και όπως προαναφέραμε, ακόμα και στην ίδια την κυβέρνηση τα ζητήματα είναι συγκεχυμένα. Ούτε θεωρούμε σωστό να συμμετέχουμε και εμείς στη λαϊκίστικη πλειοδοσία των καλούμενων «κόκκινων γραμμών» (όχι ότι δεν υπάρχουν) που κάποιοι επικαλούνται αποφεύγοντας, όμως, να διατυπώσουν προτάσεις και φυσικά να δώσουν λύσεις. Ανταποκρινόμενοι, λοιπόν, στο αίτημα της ενημέρωσης περιληπτικά παραθέτουμε κατωτέρω τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούν σε νομοθετικό επίπεδο την μεταχείρισή μας:
Φορολογία/ΦΠΑ: Η πρώτη νομοθετική πρωτοβουλία της νέας κυβέρνησης ήταν η φορολογική μεταρρύθμιση. Αμέσως συστήσαμε μια ομάδα ειδικών στα φορολογικά ζητήματα συναδέλφων μας προκειμένου να συμβάλουμε επιστημονικά και συστημικά σε αυτή την προσπάθεια για μια ορθότερη και δικαιότερη φορολόγηση. Δυστυχώς η κυβέρνηση, ενώ εκκρεμούσε προγραμματισμένη συνάντηση στο Υπουργείο Οικονομικών για την συγκέντρωση των πορισμάτων της επιστημονικής εργασίας που έγινε, κατέθεσε το νομοσχέδιο της. Ωστόσο, οι προτάσεις μας για την φορολογική μεταρρύθμιση έχουν κατατεθεί, κυκλοφορούν σε ειδική έκδοση και αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον. Με το ν. 3842/2010 υπήχθησαν και οι δικηγόροι στο καθεστώς του ΦΠΑ, αρχής γενομένης από 1-7-2010. Η διατύπωση της διατάξεως, και δη το άρθρο 6 παρ. 9 του εν λόγω νόμου, δημιουργεί ασάφειες ως προς την εφαρμογή και τον χρόνο υποχρέωσης απόδοσης του ΦΠΑ. Εξ αρχής συστήθηκε από την Ολομέλεια επιτροπή η οποία επιβοηθείται από μέλη του ΔΣΑ, ειδικούς στα φορολογικά, προκειμένου άμεσα να εκδοθεί διευκρινιστική υπουργική απόφαση είτε ΠΟΛ, ώστε να μην υπάρχουν σκιές στο ζήτημα εφαρμογής του ΦΠΑ και ο δικηγόρος να είναι έρμαιο αυθαίρετης ερμηνείας των ελεγκτών. Επίσης επιχειρείται η απλούστευση των διαδικασιών, αλλά εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η νομοθεσία για το ΦΠΑ είναι ευρωπαϊκή, εφαρμόζεται ομοιοτρόπως για όλους τους επαγγελματίες και δεν συγχωρούνται διακρίσεις. Οι συζητήσεις με τα εμπλεκόμενα υπουργεία είναι διαρκείς και πιστεύουμε ότι άμεσα θα υπάρξει αποτέλεσμα, ενδεχομένως και εντός της τρέχουσας εβδομάδας. Εφόσον, λοιπόν, είναι σαφές το πλαίσιο για την εφαρμογή του ΦΠΑ, προτιθέμεθα να οργανώσουμε σεμινάρια και να εκδώσουμε σχετικό οδηγό που θα διανεμηθεί σε όλα τα μέλη μας.
Απελευθέρωση «Κλειστών» Επαγγελμάτων/ Ελάχιστες Αμοιβές/ Γραμμάτια Προείσπραξης: Ερήμην φυσικά όλων των ενδιαφερομένων φορέων ψηφίστηκε με το γνωστό δραματικό τρόπο ο ν. 3845/2010, γνωστός και ως «Μνημόνιο Συνεργασίας». Στο Παράρτημα IV μεταξύ πολλών άλλων αναφέρεται: «για την ενδυνάμωση του ανταγωνισμού στις ανοιχτές αγορές... η κυβέρνηση θα προτείνει νομοθεσία για την άρση των περιορισμών σε κλειστά επαγγέλματα συμπεριλαμβανομένων: - του νομικού επαγγέλματος, να άρει περιττούς περιορισμούς για ελάχιστη αμοιβή, την ουσιαστική απαγόρευση διαφήμισης, γεωγραφικούς περιορισμούς σχετικά με το πού μπορούν οι δικηγόροι να δρουν στην Ελλάδα». Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε ενσωματωθεί αυτούσια η οδηγία 2006/123 με το ν. 3844/2010. Στο άρθρο 16 παρ. 2 περ. ζ' ορίζεται ότι οι Αρχές εξετάζουν εάν η ισχύουσα νομοθεσία εξαρτά την πρόσβαση σε δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών ή την άσκηση της από την τήρηση απαιτήσεων για υποχρεωτικές ελάχιστες ή/και ανώτερες τιμές με τις οποίες οφείλει να συμμορφώνεται ο πάροχος. Παράλληλα, στις 5-5-2010 απευθύνθηκε στην χώρα μας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αιτιολογημένη γνώμη κατ' άρθρο 258 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την οποία διατυπώνεται η γνώμη ότι οι δεσμευτικές ελάχιστες οριζόμενες αμοιβές για τις δραστηριότητες των δικηγόρων προσκρούουν στα άρθρα 49 και 56 της Συνθήκης. Για όλα αυτά τα ζητήματα, καθημερινά παρεμβαίνουμε και είμαστε σε επαφή με τους αρμοδίους. Ως προς την Αιτιολογημένη Γνώμη της Επιτροπής, είναι ανοιχτή η προβλεπόμενη διαδικασία, η οποία μπορεί και να χρονοτριβήσει χωρίς να αποκλείεται κάποια προσαρμογή στο σύστημά μας, ώστε χωρίς καμία αμφιβολία να είναι συμβατό το σύστημα αμοιβών των δικηγόρων με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Κατόπιν επιστολής μας ο αρμόδιος Υπουργός Δικαιοσύνης έχει δεσμευθεί ότι τα γραμμάτια προείσπραξης δεν θα θιγούν. Σε κάθε περίπτωση και το ίδιο το μνημόνιο κάνει λόγο για περιττούς περιορισμούς χωρίς να αποκλείει, δηλαδή, κάποιους περιορισμούς. Όπως γίνεται σαφές, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή αποκρυσταλλωμένη γνώμη ή πρόταση της κυβέρνησης ώστε να υπάρξει και από μέρους μας αντίδραση. Αναμένουμε... Εμείς στο μεσοδιάστημα τροφοδοτούμε τους φορείς με τα απαραίτητα στοιχεία και επιχειρήματα, ώστε να διατηρηθούν τα γραμμάτια προείσπραξης, οι ελάχιστες αμοιβές κ.ο.κ..
Γ.Ε.ΜΗ: Το μνημόνιο υποχρεώνει τη χώρα μας στη θέσπιση Γενικού Εμπορικού Μητρώου. Σε εκτέλεση της συγκεκριμένης υποχρέωσης, η Υπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας στο προτεινόμενο νομοσχέδιο της αυξάνει το όριο υποχρεωτικής παράστασης του δικηγόρου στα εταιρικά συμβόλαια στις 100.000 ευρώ. Η αιτιολογική βάση περί του κόστους παραστάσεως του δικηγόρου στηρίζεται σε ανακριβή στοιχεία τα οποία ελαφρά τη καρδία αναπαράγει η Υπουργός, κάτι για το οποίο με επιστολή που έχουμε δημοσιεύσει επισημαίνουμε και κατακρίνουμε. Αντίστοιχα η αξιωματική αντιπολίτευση σε πρόταση νόμου από ομάδα βουλευτών υπό τον κ. Κωστή Χατζηδάκη πρότεινε την κατάργηση της παράστασης δικηγόρου στη σύσταση Α.Ε. και Ε.Π.Ε. με συμβολαιογραφική πράξη.
Ασφαλιστικό: Σε εξέλιξη είναι και η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και ήδη οι παλινωδίες της κυβέρνησης έχουν δει το φως της δημοσιότητας, καθώς εν γένει το ασφαλιστικό νομοσχέδιο έρχεται σε αντίφαση με το εγκεκριμένο από τη Βουλή μνημόνιο. Σε κάθε περίπτωση στο υφιστάμενο νομοσχέδιο, στο άρθρο 30 παρ. 7, προβλέπεται ειδικά για τους ασφαλισμένους στο ΕΤΑΑ ότι η κύρια ασφάλιση των επιμέρους κάδων παραμένει σε αυτούς, ενώ τα ποσά της βασικής σύνταξης καταβάλλονται στους δικαιούχους εξ ιδίων πόρων. Η χρηματοδότηση του ΕΤΑΑ παραμένει ως ίσχυε με το ν. 2084/1992 και ρητά εξαιρείται από την ενοποίηση όλων των φορέων που τοποθετείται το 2018. Βεβαίως οι αλλαγές στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης αφορούν και τους δικηγόρους. Όσον αφορά τους φορείς επικουρικής ασφάλισης αναμένεται αναλογιστική μελέτη μέχρι το τέλος του 2011. Ασφαλώς είναι άγνωστο πώς θα διαμορφωθεί μέχρι να ψηφιστεί το ασφαλιστικό, δεδομένου και του μνημονίου. Εμείς με επιστολές μας έχουμε απευθυνθεί στον αρμόδιο Υπουργό, προκειμένου να μας διευκρινίσει τα ζητήματα που μας αφορούν.
Τέλος, με τον τρόπο μας, την παρρησία μας και την υπευθυνότητά μας προσπαθούμε να απέχουμε από τον αλληλοσπαραγμό των κοινωνικών και των επαγγελματικών τάξεων, που επιδιώκουν κάποιοι δια των ΜΜΕ, όπως επιχειρείται με τη στοχοποίηση επαγγελματιών και την χωρίς αναστολή διαπόμπευση, συσπειρώνοντας τους επαγγελματικούς φορείς, δείχνοντας στην κοινωνία ότι είμαστε ενωμένοι. Προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε και η συνέντευξη τύπου που δόθηκε στην αίθουσα του Συλλόγου μας στις 26-5-2010.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, με σοβαρότητα εκτελεί το χρέος του, όπως το ορίζει η ιστορία του. Είμαστε ο πλέον πολυπληθής σύλλογος και σίγουρα η επικοινωνία πολλές φορές καθίσταται δυσχερής και ιδίως όταν οι προκλήσεις είναι καθημερινές και καταιγιστικές. Προκειμένου να αρθεί και αυτή δυσκολία, σεβόμενοι και αναγνωρίζοντας πάντα την επιστημοσύνη των μελών μας αποζητούμε τη συμβολή όλων για τα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο μας, και είμαστε πάντοτε ανοιχτοί σε προτάσεις.
Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,
Ο Πρόεδρος
Δημήτρης Χ. Παξινός