ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ
Αθήνα, 3-12-2012
Ένα μόλις μήνα μετά την οριακή υπερψήφιση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο των διατάξεων που περιορίζουν σημαντικά τα ύψη των καταβαλλόμενων από το Επικουρικό Κεφάλαιο αποζημιώσεων για τις περιπτώσεις της ηθικής βλάβης και της ψυχικής οδύνης που γεννώνται από ατυχήματα που προκαλούνται από ανασφάλιστα οχήματα, οι εν λόγω ρυθμίσεις αποδομούνται πλήρως μέσω της νομολογίας των Δικαστηρίων της χώρας, κατά τρόπο που δικαιώνει απόλυτα την επιχειρηματολογία και τις εξαρχής έντονες κατακρίσεις και αντιδράσεις του δικηγορικού σώματος εναντίον αυτών.
Υπενθυμίζουμε πως, από την πλευρά μας, επισημάναμε – μεταξύ άλλων – επανειλημμένα και προς όλες τις κατευθύνσεις ότι κάθε ενδεχόμενη μείωση της σχετικής προς αποζημίωση ευθύνης του Επικουρικού Κεφαλαίου, ιδίως δε ο περιορισμός (σχεδόν στα όρια της κατάργησης) της υποχρέωσής του προς αποζημίωση για ψυχική οδύνη, αναμένεται - κατά πλήρη βεβαιότητα - να πλήξει την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, προκαλώντας τεράστια αναστάτωση και κλονισμό της ασφάλειας των συναλλαγών και του δικαίου, πολλώ δε μάλλον από τη στιγμή κατά την οποία ο νομοθέτης έσπευσε - κατά τρόπο πρωτοφανή - να επεκτείνει την εφαρμογή των σχετικών ρυθμίσεων και σε εκκρεμείς δίκες επί των οποίων δεν είχαν εκδοθεί τελεσίδικες αποφάσεις μέχρι τη δημοσίευση της εν λόγω νομοθετικής αλλαγής. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, οι εν λόγω διατάξεις κινούνται στα όρια της συνταγματικότητας λόγω της ευθείας αντίθεσής τους προς σειρά συνταγματικών παραδοχών.
Πλέον, την ως άνω επιχειρηματολογία υιοθετούν – με σκεπτικό αναλυτικότατο και πλήρως τεκμηριωμένο – τα πολιτικά δικαστήρια της χώρας, χαρακτηρίζοντας την με αναδρομική ισχύ εφαρμογή των σχετικών διατάξεων ως αντίθετη προς τις συνταγματικές επιταγές περί προστασίας της ιδιοκτησίας καθώς μέσω αυτών θίγεται το δικαίωμα των πολιτών στην περιουσία προκειμένου να εξυπηρετηθεί όχι το δημόσιο συμφέρον, αλλά το αντίστοιχο ενός νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, σε αντίθεση με τα επιτρεπτά κατά το ισχύον Σύνταγμα και τις εν γένει παραδοχές του δικαιικού μας συστήματος. Αυτές τις σκέψεις αποτυπώνουν οι υπ’ αριθμ. 3903/2012 και 3905/2012 αποφάσεις του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, οι οποίες έρχονται να αποκαταστήσουν τη διατάραξη της συνταγματικής τάξης και νομιμότητας που επήλθε συνεπεία της προηγηθείσας νομοθετικής μεταβολής, η οποία νόθευσε – κατά τρόπο πρωτοφανή – τα δικαιώματα των θυμάτων-παθόντων από αυτοκινητικά ατυχήματα, διακινδυνεύοντας την πλήρη ικανοποίηση των απαιτήσεών τους. Στις αποφάσεις αυτές αξίζει να προσθέσουμε την υπ’ αριθμ. 3941/2012 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, σύμφωνα με την οποία «ο περιορισμός σε ορισμένο μόνο ποσοστό της οφειλόμενης από το Επικουρικό Κεφάλαιο αποζημίωσης του παθόντος σε περίπτωση πτώχευσης του ασφαλιστή ή άκαρπης εκτέλεσης σε βάρος του ασφαλιστή ή τέλος ανάκλησης της άδειας λειτουργίας ασφαλιστικής εταιρίας είναι αντίθετος προς την Οδηγία του Συμβουλίου της 24.4.1972 (72/166 ΕΟΚ), η οποία […] επιβάλλει στα κράτη μέλη τη λήψη μέτρων ώστε κάθε όχημα που κυκλοφορεί στο έδαφός τους να καλύπτεται ασφαλιστικά, δηλαδή όχι απλά να έχει συνάψει σύμβαση ασφάλισης, αλλά και σε κάθε μεταγενέστερο του τροχαίου ατυχήματος χρόνο να δύναται ο παθών να αποζημιωθεί από ασφαλιστική εταιρία ή άλλο φερέγγυο πρόσωπο.» . Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι «οι διατάξεις του Ν. 4092/2012 προσβάλλουν και την συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας, καθώς προβλέπονται μέτρα που δεν είναι αναγκαία ούτε πρόσφορα για την προστασία του Επικουρικού Κεφαλαίου και την αποζημίωση των παθόντων από τροχαία ατυχήματα, αφού το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτευχθεί με την προληπτική επιτήρηση και τον έλεγχο των ασφαλιστικών εταιριών, αλλά και την μέριμνα για την ελαχιστοποίηση των οχημάτων που κυκλοφορούν ανασφάλιστα.».
Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει με τον πλέον εμφατικό τρόπο την εσφαλμένη οδό που έχει ακολουθήσει η νομοθετική πρωτοβουλία, ανατρέποντας ένα καταξιωμένο και διαχρονικά δοκιμασμένο θεσμό και θέτοντας εν αμφιβόλω δικαιικές κατακτήσεις αδιαπραγμάτευτες και κοινωνικά επιβεβλημένες. Προβάλλει πλέον επιτακτική η ανάγκη να επέλθει η απαραίτητη νομοθετική μεταβολή ώστε να αποτραπεί η συνέχιση των νομοθετικών λοξοδρομήσεων, σύμφωνα με όσα επισημαίνουν και οι ως άνω δικαστικές αποφάσεις.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ