ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ CCBE
(29-30 Νοεμβρίου 2013 – ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ)
Την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2013 και Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2013 συνήλθε στις Βρυξέλλες η Ολομέλεια του Συμβουλίου των Ευρωπαίων Δικηγόρων (CCBE) ενώ την Πέμπτη 28 Νοεμβρίου συνεδρίασαν οι Επιτροπές Διαρκούς Εκπαίδευσης, PECO, Πρόσβασης στη Δικαιοσύνη, Δεοντολογίας, Ξεπλύματος Βρώμικου Χρήματος και ομάδα εργασίας για την ψηφιακή Δικηγορική πλατφόρμα (Find-A-Lawyer). Επίσης στις 29 Νοεμβρίου διεξήχθη Σεμινάριο για την Ισότητα των φύλων στο δικηγορικό επάγγελμα.
Τέλος, το απόγευμα της Παρασκευής 29 Νοεμβρίου, πραγματοποιήθηκε ειδική εκδήλωση εκ μέρους του Αγγλικού Δικηγορικού Συλλόγου προς τιμήν του μέλους του Diavia Wallis, πρώην Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για το νέο αξίωμα της ως Προέδρου του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου. Στην εκδήλωση αυτή παρέστησαν τα μέλη όλων των Αντιπροσωπειών του CCBE.
Παρόντες εκ μέρους της Ελλάδας ήταν ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών κ.Ιωάννης Αδαμόπουλος, η επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας Ιωάννα Καλαντζάκου-Τσατσαρώνη, οι κ.κ. Παναγιώτης Περάκης, Ιωάννης Χαρακτινιώτης, Νίκος Κουτκιάς, Φώτης Κωτσής και Δημήτρης Χατζημιχάλης από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, ο Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης κ. Νίκος Βαλεργάκης, η κ. Γεωργία Βελιντζέλου και η κ. Ρωξάνη Κωσταντζίκη από τον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, και οι κ.κ. Μαίρη Φλωροπούλου, Μαρία Γαλανοπούλου και Αντιγόνη Αλεξανδροπούλου από τον Δικηγορικό Σύλλογο Πειραιά.
Μετά από σύντομες ομιλίες αφ’ενός του Peter Csonka, Συμβούλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης και αφ’ετέρου του Peter Hustinx, υπεύθυνου προστασίας των ευρωπαϊκών προσωπικών δεδομένων, κηρύχθηκε η έναρξη των Εργασιών της Ολομέλειας με την απονομή του βραβείου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στον Δικηγορικό Σύλλογο Κωνσταντινούπολης παρόντων του Προέδρου και των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, οι οποίοι παρεχώρησαν και ειδική συνέντευξη τύπου ευχαριστώντας το CCBE για την τιμητική διάκριση και την αναγνώριση του αγώνα τους για την προάσπιση των δικαιωμάτων και της ανεξαρτησίας των Τούρκων δικηγόρων.
Από αριστερά προς δεξιά: Μαίρη Φλωροπούλου, Αντιγόνη Αλεξανδροπούλου (ΔΣΠ),
η επικεφαλής Ιωάννα Καλαντζάκου (ΔΣΑ) και Ρωξάνη Κωστατζίκη (ΔΣΘ).
Συνεδρίαση Επιτροπής Εκπαίδευσης
Παρούσες: Ιωάννα Καλαντζάκου, Επικεφαλής Ελληνικής αντιπροσωπείας στο CCBE
Μαρία Γαλανοπούλου, του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, μέλος Ελληνικής αντιπροσωπείας στο CCBE
Μετά την τυπική έγκριση των πρακτικών της προηγούμενης συνεδρίασης, ο λόγος δόθηκε στην κα Amélie Leclercq από την EIPA (European Institute of Public Administration) η οποία κι ανέπτυξε τα συμπεράσματα που εξήχθησαν από την ημερίδα εργασίας στις 16 Νοεμβρίου 2013 στις Βρυξέλλες σχετικά με την διαρκή νομική εκπαίδευση των δικηγόρων στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο.
Η κα Leclercq υπενθύμισε ότι το CCBE και η ΕΙΡΑ έχουν από κοινού αναλάβει τη διερεύνηση και παρουσίαση μελέτης σχετικά με την εκπαίδευση των δικηγόρων στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο. Η μελέτη πρέπει να παρουσιαστεί στην Κομισιόν τον Ιανουάριο του 2014 κι αποτελείται από τρία μέρη:
1. Ενημερωτικά δελτία για τα εθνικά συστήματα εκπαίδευσης: έχουν ήδη ετοιμαστεί βάσει των απαντήσεων που έδωσαν τα ειδικώς ορισμένα πρόσωπα από κάθε αντιπροσωπεία.
2. Καλές πρακτικές: έχουν συλλεγεί βάσει των απαντήσεων που έδωσαν δικηγορικοί σύλλογοι και πάροχοι εκπαίδευσης στο ειδικό ερωτηματολόγιο που ετοίμασαν το CCBE και η EIPA.
3. Προτάσεις: αποτελούν τις απαντήσεις που έδωσαν δικηγορικοί σύλλογοι, θεσμικά όργανα της ΕΕ και πάροχοι εκπαίδευσης στην ημερίδα της 15ης Νοεμβρίου 2013.
Σχέδιο των εν λόγω προτάσεων έχει διανεμηθεί στα μέλη της Επιτροπής Εκπαίδευσης καθώς και στις εθνικές αντιπροσωπείες προκειμένου είτε να κάνουν σχόλια είτε να τις εγκρίνουν.
Η κα Leclercq ανέφερε ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη προθεσμία ούτε συγκεκριμένη διαδικασία για την τελική υλοποίηση των προτάσεων. Πρόκειται, απλώς, για κοινές κατευθύνσεις που, ενδεχομένως, να τύχουν και τροποποίησης από τη Γενική Γραμματεία Δικαιοσύνης της Κομισιόν.
Στο σημείο αυτό, αρκετά μέλη της Επιτροπής Εκπαίδευσης, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστρία, η Ελλάδα και η Ισπανία, δήλωσαν ότι δεν υπήρξε επαρκής χρόνος για τη μελέτη των προτάσεων, δεδομένου ότι διανεμήθηκαν λίγες ημέρες πριν τη συνεδρίαση. Σημείωση: Για τον ίδιο λόγο, την επόμενη ημέρα η Ολομέλεια δεν συζήτησε καθόλου τις προτάσεις.
Παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή εξέφρασε τις παραπάνω επιφυλάξεις και δεδομένου ότι οποιαδήποτε σχόλια θα πρέπει να σταλούν στο CCBE το αργότερο μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου 2013, η Επιτροπή προχώρησε στην ανάγνωση των επιμέρους προτάσεων που έχουν, περιληπτικά, ως εξής:
Α. Οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων από τους επαγγελματικούς φορείς
Πρόταση 1: Υιοθέτηση εν μέρει κοινού συστήματος
Πρόταση 2: Επισημοποίηση σημείων επαφής κατά την είσοδο στο επάγγελμα
Πρόταση 3: Αμοιβαία αναγνώριση συστημάτων δια βίου (συνεχούς) εκπαίδευσης
Πρόταση 4: Ενθάρρυνση δημιουργίας ειδικών προσόντων (εξειδίκευσης)
Η Αυστρία, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βέλγιο εξέφρασαν επιφυλάξεις σχετικά.
B. Οργάνωση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων από τους επαγγελματικούς φορείς και τους παρόχους εκπαίδευσης
Πρόταση 5: Αύξηση της άσκησης σε πρακτικά θέματα και δεξιότητες
Πρόταση 6: Βελτίωση της αμοιβαίας αναγνώρισης των δραστηριοτήτων συνεχούς εκπαίδευσης
Η Πρόταση 3 κι 6 είναι παρόμοιες. Η Αυστρία εξέφρασε επιφύλαξη.
Πρόταση 7: Βελτίωση ποιότητας και συνάφειας εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο
Γ. Συνεργασία μεταξύ δικηγορικών συλλόγων σε τοπικό κι εθνικό επίπεδο
Πρόταση 8: Ενθάρρυνση προγραμμάτων εξοικείωσης
Πρόταση 9: Εκπαιδευτικά ταξίδια σε ευρωπαϊκούς φορείς
Δ. Συνεργασία μεταξύ παρόχων εκπαίδευσης
Πρόταση 10: Δημιουργία διασυνοριακών πρακτικών εκπαιδευτικών μελετών με χρήση νέων τεχνολογιών
Πρόταση 11: Ανταλλαγή εκπαιδευομένων
Η Αυστρία εξέφρασε επιφυλάξεις.
E. Αρωγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Πρόταση 12: Αναζήτηση χρηματοδότησης για κοινά προγράμματα επί του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου
Πρόταση 13: Τοποθέτηση σε ευρωπαϊκούς φορείς κι όργανα
Πρόταση 14: Υποστήριξη από το ΔΕΚ δια της χρήσης νέων τεχνολογιών για ευρύτερη πρόσβαση στις συνεδριάσεις του ΔΕΚ
Πρόταση 15: Δημιουργία αυτοτελούς ευρωπαϊκής δομής σχετικά με την εκπαίδευση και την ανταλλαγή δικηγόρων
Η Ιταλία κι η Αυστρία εξέφρασαν επιφυλάξεις.
ΣΤ. Περιεχόμενο κοινοτικού δικαίου
Πρόταση 16: Διαδικτυακή πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό κοινοτικού δικαίου και σχετικές πληροφορίες (συνδεδεμένα με ή μέρος της πύλης e-Justice portal)
Πρόταση 17: Διαδικτυακή πρόσβαση σε πληροφορίες για την εκπαίδευση
Η Αυστρία ζήτησε επεξηγήσεις.
Πρόταση 18: Επίλυση γλωσσικών ζητημάτων για την υποστήριξη του e-Learning
Πρόταση 19: Πρόσβαση σε νομικά λεξικά
Πρόταση 20: Αξιολόγηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων όσον αφορά το περιεχόμενό τους σε ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο
Πρόταση 21: Καθιέρωση μαθήματος επιλογής σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με παράσταση ενώπιον του ΔΕΚ
Πρόταση 22: Παρουσίαση θεμάτων κοινοτικού δικαίου σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες
Σημειώνεται ότι ανωτέρω τίθενται μόνο οι επικεφαλλίδες των προτάσεων. Το πλήρες κείμενο (10 σελίδες) έχει διανεμηθεί στα μέλη της Επιτροπής και τις εθνικές αντιπροσωπείες. Τυχόν σχόλια ή παρατηρήσεις θα πρέπει να σταλούν μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου 2013.
Με την ολοκλήρωση της ημερίδας που διοργάνωσε το CCBE σχετικά με την υπόθεση Morgenbesser, η Επιτροπή Εκπαίδευσης εξέτασε τις προτάσεις στις οποίες κατέληξαν οι σύνεδροι και συγκεκριμένα:
(α) υιοθέτηση κοινών κατευθυντήριων γραμμών έτσι ώστε να υπάρχει κοινό σύστημα για όλους και να αποφεύγονται φαινόμενα καταστρατήγισης.
(β) ανταλλαγή πληροφοριών για τα απαραίτητα ζητούμενα για τους δικηγόρους πανευρωπαϊκά.
(γ) δημοσίευση πληροφοριών στην ιστοσελίδα του CCBE για λόγους διαύγειας και διευκόλυνσης της μετακίνησης
(δ) συλλογή και δημοσίευση στατιστικών στοιχείων για υποθέσεις Morgenbesser στα επί μέρους κράτη-μέλη
(ε) μεγαλύτερη έμφαση στην εκπαίδευση στο κοινοτικό δίκαιο και στην αναγνώριση των διαφόρων εκπαιδευτικών συστημάτων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Παρακολούθηση και αξιολόγηση των Οδηγιών της ΕΕ
Η Επιτροπή Εκπαίδευσης αποφάσισε να συνεχίσει το έργο της προς την κατεύθυνση αυτή και τις ανωτέρω προτάσεις.
Ο Πρόεδρος ανακοίνωσε ότι το σχέδιο απόφασης για τη δια βίου εκπαίδευση, μετά την υιοθέτηση των σχολίων της Αυστρίας, είναι πλέον έτοιμο προς ψήφιση από την Ολομέλεια δεδομένου ότι το προς ψήφιση κείμενο είναι πλέον αποδεκτό από όλες τις αντιπροσωπείες. Σημείωση: Την επόμενη ημέρα η απόφαση υπερψηφίστηκε στην Ολομέλεια.
Η Επιτροπή ασχολήθηκε με το θέμα της εξειδίκευσης και συζήτησε την εισήγηση της Γερμανίδας συναδέλφου. Υφιστάμενο καθεστώς σχετικά με την εξειδίκευση υπάρχει στο Βέλγιο, στην Αγγλία και Ουαλλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Σκωτία, στη Σλοβενία και στην Ελβετία. Δεδομένου του ότι δεν φαίνεται να υπάρχει για την ώρα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ζήτημα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και δεδομένου ότι η Επιτροπή Εκπαίδευσης είχε ασχοληθεί με το θέμα το 2010, αποφασίστηκε να ενεργοποιηθεί υπο-επιτροπή (Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία και Γερμανία) που θα συνεχίσει τις δραστηριότητες προς την κατεύθυνση τελικής υιοθέτησης κοινών κατευθηντήριων γραμμών. Η Αυστρία δήλωσε ότι δεν συμφωνεί με κάτι τέτοιο.
Σαν τελευταίο θέμα, η Μαρία Γαλανοπούλου παρουσίασε το νέο καθεστώς άσκησης στην Ελλάδα, σύμφωνα με το νέο Κώδικα περί Δικηγόρων. Επ’ ευκαιρία της τελευταίας συμμετοχής της κας Γαλανοπούλου, η Επιτροπή Εκπαίδευσης την ευχαρίστησε θερμά για την προσφορά της τα τελευταία 9,5 έτη.
Η επομένη συνάντηση της Επιτροπής Εκπαίδευσης θα λάβει χώρα, κατά πάσα πιθανότητα, στις αρχές Ιανουαρίου 2104, χωρίς να αποκλείεται κάποια τηλεφωνική διάσκεψη πριν τα Χριστούγεννα για την υιοθέτηση απόφασης σχετικά με τις προτάσεις για την εκπαίδευση των δικηγόρων και την απάντηση στην Κομισιόν.
Συνεδρίαση Επιτροπής “ International Legal Services ”
Συμμετέχων: Νικόλαος Β. Κουτκιάς (ΔΣΑ)
Σύμφωνο ελεύθερης αγοράς Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Την Συνεδρίαση της Επιτροπής απασχόλησε σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα το Σύμφωνο Ελεύθερης Αγοράς, που έχει συναφθεί μεταξύ της Ευρωπαικής Ένωσης και των ΗΠΑ (εφεξής: TTIP). Με την συμφωνία αυτή επιδιώκεται η οικονομική ενοποίηση των δύο σχηματισμών (Ε.Ε + ΗΠΑ) μέσω της υιοθέτησης και εφαρμογής κοινών κανόνων στην κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των αγαθών και την παροχή των υπηρεσιών μεταξύ τους. Όσον αφορά στην άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συστήσει το Φόρουμ Ευρωπαϊκών Υπηρεσιών (EUROPEAN SERVICES FORUM), μέσω του οποίου αναζητάται από τις αντιπροσωπείες των Κρατών-Μελών της CCBE η βούλησή τους σχετικά με την διαμόρφωση διατλαντικών κανόνων στην άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος και την υπέρβαση πρακτικών προβλημάτων άσκησης τους είτε εντός των ορίων της Ε.Ε είτε εντός της περιφέρειας των ΗΠΑ. Τέτοια πρακτικά προβλήματα είναι ο κοινός Κώδικας Δεοντολογίας, η έκδοση ειδικής άδειας διαμονής (VISA) και η πιστοποίηση της δικηγορικής ιδιότητας. Σχετικά με τα θέματα αυτά η υπεύθυνη του Φόρουμ, κ.Alison Hook, έχει αποστείλει ένα ειδικό ερωτηματολόγιο σε κάθε εθνική α αντιπροσωπεία της CCBE και από το σύνολο των απαντήσεων θα συνδιαμορφωθεί και η ευρωπαϊκή θέση στο εγχείρημα των ελεύθερων διεθνών νομικών υπηρεσιών. Στις ΗΠΑ παράλληλα τρέχει συζήτηση μεταξύ των ABA, CCJ, USTR για το ίδιο ζήτημα, ενώ επίσημες ευρωπαϊκοαμερικανικές συζητήσεις θα λάβουν χώρα στην πόλη Γεωργία των ΗΠΑ τον ερχόμενο Δεκέμβριο.
Σταχυολογώντας τις προθέσεις των δύο συμβαλλόμενων μερών για την επίτευξη ενός κοινού οικονομικού χώρου ανάμεσα στους δύο μεγάλους κρατικούς σχηματισμούς είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι υπέρ της εξωστρέφειας και της διεύρυνσης της ευρωπαϊκής αγοράς στην αμερικανική ενώ αντίθετα οι δικηγορικοί σύλλογοι των ΗΠΑ και το Τμήμα Εμπορίου των ΗΠΑ είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί, καθότι οι ΗΠΑ είναι διοικητικά κατακερματισμένες, αποτελούμενες από ομόσπονδες πολιτείες με διαφορετικούς ανά πολιτεία δικηγορικούς συλλόγους, ενώ υπάρχει διαφορά στο δίκαιο ανάμεσα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Τέλος συνομιλίες για την διευκόλυνση της παροχής νομικών υπηρεσιών έχουν ξεκινήσει μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Καναδά, της Βραζιλίας και της Ιαπωνίας. Για τα θέματα αυτά και τις εξελίξεις, που θα προκύψουν στην συνάντηση στη Γεωργία των ΗΠΑ, η επιτροπή της CCBE θα συνεδριάσει εκ νέου στις Βρυξέλλες τον Ιανουάριο του νέου έτους.
Από την απονομή του Βραβείου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Δικηγορικό Σύλλογο Κωνσταντινούπολης,
όπου παρευρίσκεται σύσσωμο το Διοικητικό Συμβούλιο και ο Πρόεδρος του Συλλόγου.
Συνεδρίαση Επιτροπής PECO Βρυξέλλες, 29 Νοεμβρίου 2013
Στην Επιτροπή συμμετείχαν από πλευράς ελληνικής αντιπροσωπείας ο κ. Δημήτρης Χατζημιχάλης του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και η κα Γεωργία Βελιτζέλου του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης.
H Eπιτροπή ασχολήθηκε με τα παρακάτω θέματα της Ημερήσιας Διάταξης:
Ι.- ΕΓΚΡΙΣΗ πρακτικών
Εγκρίθηκαν τα πρακτικά της προηγούμενης συνεδρίασης
ΙΙ.- ΘΕματα προς συζήτηση
1.- Ρωσία
Η επιτροπή ενημερώθηκε για τις εξελίξεις στην αίτηση της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων της Ρωσίας προκειμένου να λάβει η χώρα την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή του CCBE. Υπενθυμίζουμε ότι η Ρωσία είχε δείξει στο παρελθόν ενδιαφέρον να ενταχθεί στο CCBE, και είχε μάλιστα υποβάλει αίτηση για να λάβει την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή το έτος 2008, αλλά τελικά οι σχετικές διαδικασίες δεν ολοκληρώθηκαν λόγω αντιρρήσεων της ρωσικής πλευράς σχετικά με το ύψος της συνδρομής.
Προσφάτως, η ρωσική πλευρά πρότεινε προσφάτως προς το CCBE να καταβάλει ως ετήσια συνδρομή προς τη CCBE το ποσό των 2.000 ευρώ, το οποίο όμως θεωρήθηκε από τα μέλη της Επιτροπής PECO ως ιδιαιτέρως χαμηλό και αναντίστοιχο με τις συνδρομές που καλούνται να καταβάλουν οι λοιπές χώρες-μέλη, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ο μεγάλος αριθμός των Ρώσων Δικηγόρων, ενώ επισημάνθηκε παράλληλα ο κίνδυνος να δημιουργηθεί κακό προηγούμενο, αν επιτραπεί στη Ρωσία να καταβάλει τόσο χαμηλή συνδρομή.
Στη συνέχεια, στην πρόσφατη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής τον Σεπτέμβριο 2013, τα μέλη των αντιπροσωπειών ενέκριναν την αναφορά που συνέταξε για το θέμα αυτό ο προεδρεύων της Επιτροπής PECO κ. Rupert D’Cruz, στην οποία πρότεινε να γίνει δεκτή η αίτηση της Ρωσίας και να της δοθεί η ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή.
Το ποσό της συνδρομής της Ρωσίας ορίστηκε τελικά σε 6.850 € για το έτος 2014, με αναπροσαρμογή (της τάξεως του 2-3% ετησίως) από το επόμενο έτος, στο οποίο συμφώνησε η Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων της Ρωσίας. Προκειμένου όμως να ισχύσει η απονομή προς τη Ρωσία της ιδιότητος του μέλους-παρατηρητή του CCBE, θα πρέπει η Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων της Ρωσίας να λάβει απόφαση ότι αποδέχεται τον κανονισμό λειτουργίας της CCBE.
Στη συνεδρίαση της Επιτροπής παρέστησαν και δύο εκπρόσωποι της ρωσικής πλευράς, μεταξύ των οποίων και ο Αντιπρόεδρος της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων της Ρωσίας Dr. Yury Pilipenko, οι οποίοι εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την ένταξη της χώρας τους στο CCBE.
Εν συνεχεία, στη συνεδρίαση της Ολομέλειας του CCBE που έλαβε χώρα την επόμενη ημέρα (30-11-2013), η Ρωσία έγινε δεκτή στο CCBE με την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή.
2.- Ουκρανία
Η Ουκρανία, και συγκεκριμένα η Ένωση Δικηγόρων Ουκρανίας (Union of Advocates of Ukraine - UAU), έλαβε την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή του CCBE το έτος 2003, ήδη όμως έχει ανακύψει ζήτημα εν σχέσει με τις προσπάθειες που γίνονται για τη θέσπιση ενός ανεξάρτητου και αυτορρυθμιζόμενου Δικηγορικού Συλλόγου της χώρας, πράγμα που απασχολεί έντονα την Επιτροπή PECO σε όλες τις συνεδριάσεις της κατά το τελευταίο διάστημα, και δη κατόπιν του νέου ουκρανικού νόμου για τις δικηγορικές υπηρεσίες, ο οποίος ισχύει από τις 5 Ιουλίου 2012 και προβλέπει τη θέσπιση εθνικής ένωσης των Δικηγορικών Συλλόγων της Ουκρανίας. Όπως είχε αναφερθεί και σε προηγούμενη συνεδρίαση της επιτροπής PECO, η πρώτη συνδιάσκεψη Ουκρανών Δικηγόρων για το σκοπό αυτό έλαβε χώρα στις 17 και 18 Νοεμβρίου 2012 στο Κίεβο, όπου είχε μεταβεί μάλιστα και ο αντιπρόεδρος της PECO κ. Ranko Pelicaric προκειμένου να παρακολουθήσει τις εργασίες. Με την έναρξη όμως των διαδικασιών τα μέλη των αντιπροσωπειών χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, ακολούθησε αναστάτωση, και οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, την Ένωση Δικηγόρων Ουκρανίας (Union of Advocates of Ukraine - UAU) και την Εθνική Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων Ουκρανίας (National Bar Association of Ukraine - UNBA), που αμφότερες συνεδρίασαν και ανέδειξαν δύο ξεχωριστές ενώσεις Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, εκάστη των οποίων επεδίωκε να είναι εκείνη που θα λάβει αναγνώριση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Το CCBE τήρησε μέχρι σήμερα στάση αναμονής στο θέμα αυτό, παρακολουθώντας τις εξελίξεις προκειμένου να διαπιστώσει ποια ένωση Δικηγορικών Συλλόγων θα ήταν εκείνη που θα αναγνωριστεί επισήμως από το Ουκρανικό κράτος, ώστε στη συνέχεια να λάβει (εφόσον βέβαια υποβάλει αντίστοιχη αίτηση και πληροί τις προϋποθέσεις) την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή του CCBE.
Τελικά την επίσημη αναγνώριση του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Ουκρανίας κατάφερε να λάβει η Εθνική Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων Ουκρανίας (National Bar Association of Ukraine - UNBA). Σημειωτέον ότι η UNBA έχει θέσει προθεσμία στους Ουκράνους συναδέλφους να εγγραφούν ως μέλη της, υπάρχει δε ο κίνδυνος -σε περίπτωση που δεν το πράξουν- να μη μπορούν στη συνέχεια να ασκήσουν το επάγγελμά τους.
Κατά την έναρξη της συνεδρίασης της Επιτροπής, προτάθηκε να προωθηθεί προς έγκριση στην Ολομέλεια το να λάβει την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή του CCBE η Ένωση Δικηγόρων Ουκρανίας (UAU), δεδομένου ότι αυτή ήταν μέλος της CCBE από το έτος 2003, αλλά και ότι η Εθνική Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων Ουκρανίας (UNBA) δεν έχει υποβάλει ακόμα αίτηση για να γίνει μέλος του CCBE, πλην όμως διατυπώθηκε η άποψη -την οποία υποστήριξε και το μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας κ. Δημήτρης Χατζημιχάλης- ότι επειδή την αναγνώριση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρας έλαβε η άλλη ένωση Ουκρανών Δικηγόρων, δηλ. η Εθνική Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων Ουκρανίας (UNBA), θα πρέπει να μη ληφθεί ακόμα απόφαση για το θέμα αυτό, προκειμένου να μην ανακύψουν θέματα νομιμότητας, αλλά και να μη δημιουργηθούν τετελεσμένες καταστάσεις που θα είναι δύσκολο να ανατραπούν στη συνέχεια.
Σημειωτέον ότι οι δύο εκπρόσωποι της ρωσικής πλευράς, μεταξύ των οποίων και ο Αντιπρόεδρος της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων της Ρωσίας Dr. Yury Pilipenko, οι οποίοι ήταν παρόντες στη συνεδρίαση της Επιτροπής ρωτήθηκαν μήπως γνωρίζουν κάτι περισσότερο για το θέμα της Ουκρανίας, και εκείνοι απάντησαν ότι όντως γνωρίζουν ότι συνεχίζει να υπάρχει πρόβλημα μεταξύ των δύο δικηγορικών ενώσεων της χώρας, πλην όμως δεν ανέφεραν τίποτα πιο συγκεκριμένο, δίνοντας προς τα μέλη της Επιτροπής την εντύπωση ότι προτιμούσαν να αποφύγουν να λάβουν θέση για το θέμα αυτό
Κατόπιν αυτών, και εν αναμονή των εξελίξεων, η Επιτροπή πρότεινε να αναβάλει η Ολομέλεια τη λήψη απόφασης για το συγκεκριμένο θέμα προκειμένου να έχει καλύτερη πληροφόρηση και να αναμείνει τα νέα δεδομένα στο ζήτημα αυτό, η πρόταση δε αυτή υιοθετήθηκε στη συνέχεια και από την Ολομέλεια.
3.- Μολδαβία
Παρουσιάστηκε στην Επιτροπή η αναφορά που συνέταξε η αντιπροσωπεία του CCBE, η οποία μετέβη στη Μολδαβία κατά το διάστημα 30/10 - 1/11/2013 προκειμένου να διερευνήσει τους λόγους για τους οποίους είχαν ατονήσει κατά τα τελευταία έτη -και ιδίως από τον Απρίλιο 2012 και εφεξής- οι σχέσεις CCBE και Δικηγορικού Συλλόγου της Μολδαβίας (ο οποίος είχε λάβει την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή το έτος 2008).
Η αντιπροσωπεία του CCBE, αποτελούμενη από τον αντιπρόεδρο της επιτροπής PECO Ranko Pelicaric, το μέλος της ρουμανικής αντιπροσωπείας στο CCBE και Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων Ρουμανίας Constantin Parascho και την Sieglinde Gamsjäger από τη γραμματεία του CCBE, είχε επαφές τόσο με τον Δικηγορικό Σύλλογο της Μολδαβίας όσο και με άλλους φορείς (Υπουργείο Δικαιοσύνης, Συμβούλιο της Ευρώπης, Αμερικανικός Δικηγορικός Σύλλογος), κατόπιν των οποίων ο Δικηγορικός Σύλλογος της χώρας εξέφρασε τη βούλησή του να διατηρήσει τελικώς την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή του CCBE, ζητώντας παράλληλα να έχει πιο συστηματική αρωγή από το CCBE.
4.- Σερβία
Η Επιτροπή ασχολήθηκε με την επιστολή του Δικηγορικού Συλλόγου της Σερβίας, που έχει την ιδιότητα του μέλους-παρατηρητή από το έτος 2006, με την οποία ζητά να λάβει την ιδιότητα του μέλους-συνεργάτη (associate member) του CCBE. Η Επιτροπή προώθησε στην Ολομέλεια το αίτημα αυτό προς έγκριση, συγχαίροντας παράλληλα τον Δικηγορικό Σύλλογο της Σερβίας για τη μέχρι σήμερα ευδόκιμη συμμετοχή του στο CCBE ως μέλος-παρατηρητής.
5.- Γεωργία
Στη συνεδρίαση παρέστη η γεωργιανή συνάδελφος κα Mariana Ivelashvili, η περίπτωση της οποίας απασχόλησε ιδιαίτερα την Επιτροπή κατά τα τελευταία χρόνια. Η κα Ivelashvili είχε καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης 5 ετών και 9 μηνών για εξαπάτηση πελάτου της και εξακολουθούσε να παραμένει κρατούμενη επί σειρά ετών, παρότι μάλιστα ήταν βαριά ασθενής, πλην όμως υπήρχαν πολύ έντονες διαμαρτυρίες ότι η δίωξη και καταδίκη της ήταν αποτέλεσμα στοχοποίησής της λόγω δηλώσεών της κατά των αρχών της χώρας, και ότι στις σχετικές ποινικές διαδικασίες εναντίον της είχαν σημειωθεί σημαντικές παρατυπίες.
Τελικά, μετά από έντονες και συντονισμένες προσπάθειες διαφόρων φορέων, μεταξύ των οποίων και το CCBE, η κα Ivelashvili αποφυλακίστηκε αφού εξέτισε περί τα τρία χρόνια από τα πέντε της ποινής που της είχε επιβληθεί, κατόπιν χάρης που της δόθηκε από τον Πρόεδρο της Γεωργίας, και προσφάτως η ποινή διεγράφη από το μητρώο της και μπόρεσε να λάβει και πάλι άδεια δικηγορίας.
Κατόπιν αυτών, η κα Ivelashvili κατά την παρουσία της ενώπιον της Επιτροπής PECO εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της προς το CCBE για την ανάδειξη του προβλήματός της και τη συμβολή της στην απελευθέρωσή της, ενημερώνοντας παράλληλα την Επιτροπή για τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Δικηγόρων της Γεωργίας, για τους οποίους υπάρχουν πολλές καταγγελίες ότι διώκονται για τη δραστηριότητά τους ή υφίστανται πιέσεις.
6.- Συνάντηση Δικηγορικών Συλλόγων της νοτιοανατολικής Ευρώπης
Η Επιτροπή έχει ξεκινήσει μία σειρά συναντήσεων με τους Δικηγορικούς Συλλόγους της νοτιοανατολικής Ευρώπης (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, FYROM, Κροατία, Μαυροβούνιο, Σερβία και Σλοβενία) προκειμένου να συζητώνται οι τρέχουσες και επικείμενες εξελίξεις στον χώρο της Δικηγορίας στις χώρες αυτές και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να συμβάλλει το CCBE.
Η πρώτη από τις συναντήσεις αυτές έλαβε χώρα στο Ζάγκρεμπ στις 14 Μαρτίου 2013 -προεδρεύοντος του πρώτου Αντιπροέδρου του CCBE κ. Aldo Bulgarelli- όπου όλες οι πλευρές εξέφρασαν την πρόθεση να συνεχίσουν τη συνεργασία τους, και να διοργανωθούν και άλλες αντίστοιχες συναντήσεις στο μέλλον αναφορικά με τα θέματα που άπτονται του δικηγορικού επαγγέλματος, ιδίως βέβαια με βάση τα ενδιαφέροντα των Δικηγορικών Συλλόγων της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Ακολούθησε η δεύτερη αντίστοιχη συνάντηση, η οποία έγινε στο Ζάγκρεμπ στις 12 Σεπτεμβρίου 2013 και ασχολήθηκε με θέματα ελευθερίας κίνησης των Δικηγόρων, με τη συνεργασία των Δικηγορικών Συλλόγων της νοτιοανατολικής Ευρώπης με τη CCBE και με τις δραστηριότητες του CCBE στον τομέα της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των Δικηγόρων.
Ήδη, δε, προγραμματίζεται η τρίτη συνάντηση και το CCBE αναμένει απαντήσεις από τους Δικηγορικούς Συλλόγους της περιοχής σχετικά με το ποιος επιθυμεί να αναλάβει τη διοργάνωση.
7.- Κόσοβο
Η Επιτροπή συζήτησε το ενδεχόμενο να προσκαλείται το Κόσοβο να παρακολουθεί τις συνεδριάσεις της στο μέλλον. Σημειωτέον ότι αντιπροσωπεία από το Κόσοβο (όπου υπάρχουν σήμερα 565 Δικηγόροι και 170 ασκούμενοι) είχε παρακολουθήσει τις δύο πρώτες συναντήσεις των Δικηγορικών Συλλόγων της νοτιοανατολικής Ευρώπης που είχε διοργανώσει το CCBE, όπως και τη συνεδρίαση της Επιτροπής PECO στο Ζάγκρεμπ τον Σεπτέμβριο 2013.
Προηγουμένως μάλιστα, στις 8-10 Ιουνίου 2013, ο Αντιπρόεδρος της PECO κ. Ranko Pelicaric είχε εκπροσωπήσει το CCBE στις εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα στην Πρίστινα για την 40η επέτειο του Δικηγορικού Συλλόγου του Κοσόβου, ο οποίος συνέταξε και σχετική αναφορά που παρουσιάστηκε στα πλαίσια της Επιτροπής.
Παράλληλα, ως γνωστόν, τον Οκτώβριο 2013 η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε τις διαπραγματεύσεις με το Κόσοβο για την υπογραφή συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών, που αναμένεται να ολοκληρωθούν την άνοιξη 2014 προκειμένου η σχετική πρόταση να προωθηθεί προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Έτσι, αποφασίστηκε να συνεχιστούν οι επαφές και η συνεργασία του CCBE με τον Δικηγορικό Σύλλογο του Κοσσόβου, προκειμένου να παρασχεθεί συνδρομή όπου ζητηθεί και να ενισχυθούν οι σχέσεις των δύο πλευρών.
Η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής θα γίνει στη Βιέννη στις 27 Φεβρουαρίου 2014 στα πλαίσια της συνεδρίασης της Διαρκούς Επιτροπής (Standing Committee) του CCBE.
Συνεδρίαση Επιτροπής “Access to Justice” (Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη)
Συμμετείχαν εκ μέρους του ΔΣΑ: Παναγιώτης Περάκης, Ιωάννης Χαρακτινιώτης.
Στη συνεδρίαση αυτή κατ΄αρχήν έγινε μακρά συζήτηση σχετικά με την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «Justice for growth» (Δικαιοσύνη για την Ανάπτυξη), η οποία επιχειρεί μια θεώρηση του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης όχι με τον τρόπο που συνηθίζεται μέχρι σήμερα, δηλαδή ως μια δραστηριότητα που κατά βάση καταναλώνει κρατικούς πόρους, αλλά ως ένα βασικό παράγοντα ανάπτυξης. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού γίνεται στην Ευρώπη το τελευταίο χρονικό διάστημα μια εκτεταμένη αλλά και οργανωμένη δημόσια συζήτηση με συντονιστή την Επιτροπή, προκειμένου να εκφραστούν οι διάφορες προσεγγίσεις του θέματος και να διατυπωθούν προτάσεις, ώστε να διαμορφωθούν εν συνεχεία συγκεκριμένες κατευθύνσεις, παρεμβάσεις και πολιτικές από την Ε.Ε. στο πλαίσιο του επόμενου προγράμματος στον τομέα της δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας, που θα τρέξει τα έτη 2014-2019.
Κορυφαία εκδήλωση αυτής της πρωτοβουλίας ήταν η διημερίδα που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 21 – 22 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες για το θέμα, με συμμετοχή εκατοντάδων ευρωπαίων νομικών, αλλά και άλλων επαγγελματιών, πολλά παράλληλα στρογγυλά τραπέζια κλπ.
Για τις παραπάνω εξελίξεις ενημερώθηκε στη συνεδρίαση η Επιτροπή “Access to Justice” και ακολούθησε συζήτηση προκειμένου να διαμορφωθούν οι θέσεις της CCBE επί των θεμάτων που έχουν τεθεί με βάση το κείμενο εργασίας της Επιτροπής, τις οποίες πρέπει να αποστείλει έως το τέλος Δεκεμβρίου.
Σε γενικές γραμμές, αποφασίστηκε να τονισθεί ιδιαίτερα η σημασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, αλλά και των βασικών αρχών του δικηγορικού λειτουργήματος ως βασικοί πυλώνες στους οποίους πρέπει να στηρίζεται οποιοδήποτε σύστημα απονομής δικαιοσύνης που θα ευνοεί την ανάπτυξη στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου. Πέραν αυτών, επιμέρους θέσεις θα υπάρξουν και σε όλα τα κεφάλαια που ανακύπτουν, ήτοι, στο ζήτημα της νομικής βοήθειας (legal aid), τα θέματα δικαίου των τεχνολογιών της πληροφορίας, συμπεριλαμβανομένων της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και του επαγγελματικού απορρήτου, την περαιτέρω ανάπτυξη των υπηρεσιών e-justice, τη δημιουργία ενός Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για το Δίκαιο των Συμβάσεων, τη διεύρυνση της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε θέματα οικογενειακού δικαίου, στα δικαιώματα των θυμάτων αλλά και στις δικονομικές εγγυήσεις για τους υπόπτους στο επίπεδο του ποινικού δικαίου.
Ακολούθως, την Επιτροπή απασχόλησαν τα θέματα των υπηρεσιών pro bono (όπου για μία ακόμη φορά τονίσθηκε ότι οι εθελοντική παροχή τέτοιων υπηρεσιών εκ μέρους των δικηγόρων δεν μπορεί επ΄ ουδενί να υποκαταστήσει την υποχρέωση του κράτους για παροχή νομικής βοήθειας σε όποιον τη χρειάζεται), η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Διαδικασίας για τις Μικροδιαφορές (Κανονισμός 1896/2006), καθώς και τα ζητήματα μετανάστευσης, για τα οποία, κατόπιν δικής μας ως επί το πλείστον εισήγησης, αποφασίστηκε να υποβληθεί σχέδιο θέσεων της CCBE, που, εφόσον υιοθετηθεί, εκτός των άλλων, θα προωθεί στις αρμόδιες Αρχές της Ε.Ε. απόψεις και προτάσεις ταυτόσημες σχεδόν με αυτές που η χώρα μας έχει επί του θέματος.
Συνεδρίαση Επιτροπής “IT Law”
Συμμετείχε εκ μέρους του ΔΣΑ ο κ. Παναγιώτης Περάκης
Τη συνεδρίαση της Επιτροπής απασχόλησε κυρίως το σοβαρό ζήτημα που έχει προκύψει μετά τις τελευταίες αποκαλύψεις σχετικά με τις μαζικές παρακολουθήσεις των επικοινωνιών ευρωπαίων πολιτών εκ μέρους των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών.
Στο κείμενο θέσεων που τελικά υιοθετήθηκε δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ευρωπαίων πολιτών, αλλά και στα θέματα που ανακύπτουν ως προς τη διασφάλιση του απορρήτου των δεδομένων που τηρούν οι δικηγόροι, ιδίως στις εφαρμογές cloud computing, στις οποίες η διασφάλιση αυτή είναι σχεδόν αδύνατη τεχνικά.
Κατά τα λοιπά, έγινε ενημέρωση σχετικά με τις τελευταίες νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ε.Ε. στα θέματα IT Law, που είναι η διαδικασία αναθεώρησης της προστασίας δεδομένων και η θέσπιση Κανονισμού στα θέματα ηλεκτρονικής ταυτότητας (e-ID) και Υπηρεσιών Πίστης (Trust Services).
Τέλος, συζήτηση έγινε σχετικά με τα θέματα που ανακύπτουν σε σχέση με την παροχή νομικών υπηρεσιών μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών της πληροφορίας (ιδίως με τη μορφή παροχής νομικών συμβουλών μέσω διαδικτύου -on line legal advice) και τα προβλήματα που γεννώνται για την προστασία τόσο των δικαιωμάτων των πολιτών όσο και των βασικών αξιών του δικηγορικού επαγγέλματος.
Συνεδρίαση Ομάδας Εργασίας για το Πρόγραμμα «Find a Lawyer»
Συμμετείχαν εκ μέρους του ΔΣΑ οι Παναγιώτης Περάκης και Φώτης Κωτσής
Κατά τη συνεδρίαση αυτή της Ομάδας Εργασίας παρουσιάστηκε η πρόοδος που έχει μέχρι σήμερα επιτευχθεί στην πορεία υλοποίησης των προγραμμάτων Find-a- Lawyer 1 και Find-a-Lawyer 2.
Αφού έγινε ξεχωριστή αναφορά στις εξελίξεις που έχουν σημειωθεί σε κάθε χώρα που συμμετέχει στο πρόγραμμα και στο ακριβές σημείο υλοποίησής του, η Ομάδα Εργασίας ασχολήθηκε με την οριστικοποίηση του τρόπου έρευνας εκ μέρους του χρήστη και των αρχικών ερωτημάτων που θα του τίθενται από το πρόγραμμα, με σκοπό αφενός ο χρήστης –ενδιαφερόμενος για την εύρεση δικηγόρου Ευρωπαίος πολίτης να λαμβάνει ορθή και έγκυρη πληροφόρηση και, αφετέρου, να αποκλείεται η έκθεση σε νομικούς κινδύνους των παρεχόντων την πληροφόρηση δικηγορικών Συλλόγων.
Αθήνα, 6 Δεκεμβρίου 2013
Για την Ελληνική Αντιπροσωπεία
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΛΑΝΤΖΑΚΟΥ-ΤΣΑΤΣΑΡΩΝΗ