Αγαπητοί συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι,
Δυστυχώς, η χρονική συγκυρία της παρούσας εκδήλωσης δεν μου επιτρέπει να διατηρώ οποιαδήποτε αισιοδοξία.
Ως γνωστόν, ο θεσμός της διαμεσολάβησης μεταφέρθηκε στη χώρα μας το έτος 2010. Με το νόμο 3898/2010, ο Έλληνας νομοθέτης ενσωμάτωσε την σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθόρισε δε ότι το επάγγελμα του διαμεσολαβητή για μια αποδοτική εξωδικαστική επίλυση των διαφορών δεν μπορεί παρά να είναι το νομικό επάγγελμα, δηλ. δικηγόροι, πρόσφατα δε (2012) και δικαστές (Πρόεδροι Πρωτοδικών).
Όμως, μόλις προ ολίγων ημερών και σε καθεστώς απόλυτης μυστικότητας, ο νομοθέτης μετέβαλε άποψη: Διαμεσολαβητής μπορεί να γίνει ο καθένας! Και ψήφισε την επίμαχη διάταξη με τη διαδικασία του κατεπείγοντος! Αιφνιδίως, χωρίς καμία διαβούλευση ή στοιχειώδη διάλογο. Αναιτιολόγητα, χωρίς να εξηγεί ποια ήταν η αναγκαιότητα αυτής της –εν κρυπτώ- νομοθετικής μεταβολής. Υπήρξαν άραγε κάποια στατιστικά στοιχεία ή τεκμηριωμένη έκθεση ότι ο θεσμός της διαμεσολάβησης δεν λειτούργησε, επειδή ως διαμεσολαβητές ήσαν νομικοί; Ασφαλώς όχι!
Η επίμαχη ψηφισθείσα πλέον διάταξη, όπως και γενικότερα οι συνεχώς αποσπασματικές και αλλεπάλληλες νομοθετικές τροποποιήσεις, δεν καταδεικνύουν μόνον το έλλειμμα στην ποιότητα της νομοθεσίας και της δημοκρατίας. Παράλληλα, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και η νομοθετική εξουσία φαίνεται ότι:
Γενικά:
- Αδυνατούν να κατανοήσουν τα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής δικαιοσύνης και των συλλειτουργών της.
- Παρορούν το αδιαμφισβήτητο γεγονός των κενών πλέον αιθουσών στη διαδικασία του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, που οφείλεται στην καίρια αδυναμία των πολιτών να ανταποκριθούν και σε στοιχειώδη δικαστικά έξοδα.
Ειδικότερα, με τη ψηφισθείσα διάταξη:
- Πλήττεται το νομικό επάγγελμα.
- Ανατρέπεται επί της ουσίας η ratio legis του θεσμού της διαμεσολάβησης, αφού μεταφέρουν σε εξωνομικά κέντρα τη δυνατότητα διευθέτησης ιδιωτικών διαφορών. Επανερχόμεθα με πλάγιο τρόπο στο θεσμό του δικολάβου!
Σήμερα, ποιά είναι η απάντηση της Πολιτείας και ειδικότερα του Υπουργείου Δικαιοσύνης στα κρίσιμα ερωτήματα των νέων δικηγόρων, που πίστεψαν στην ανάπτυξη του θεσμού και του επαγγέλματός τους και κατέβαλαν υψηλά χρηματικά ποσά για την πιστοποίησή τους; Ποια είναι η ασφάλεια των πολιτών έναντι ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου και τελικώς απρόβλεπτου νομοθετικού περιβάλλοντος;
Ασφαλώς δεν είναι αποστομωτική απάντηση ότι σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη μεσολαβητές μπορεί να είναι και μη νομικοί. Η μεταφορά ενός θεσμού σε κάθε χώρα συναρτάται με τις ιδιαιτερότητες της χώρας αυτής ειδικά δε του νομικού της συστήματος. Άλλωστε, ο θεσμός αυτός στα κράτη που πράγματι γνωρίζει άνθηση συνδυάστηκε με μία σειρά άλλων μέτρων, όπως πχ στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου προβλέπεται ιδιαίτερα υψηλή δικαστική δαπάνη για εκείνον που εν τέλει ηττάται σε μία δικαστική διαδικασία και την οποία μπορεί να αποφύγει, εάν πριν την ολοκλήρωση των αποδείξεων, προσφύγει στην εξωδικαστική διαμεσολάβηση.
Συνεπώς, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και η νομοθετική εξουσία είχαν κατ’ αρχάς υποχρέωση να μας ακούσουν. Δεν το έπραξαν. Είχαν υποχρέωση να λάβουν άλλα μέτρα, που θα συνέβαλαν ουσιαστικά στην ανάπτυξη μίας ευπρεπούς απονομής, σε συναινετικό πλαίσιο βέβαια, της δικαιοσύνης. Ώστε οι πολίτες, οι διάδικοι να αισθανθούν ασφαλείς περί την ανάθεση της έμμεσης έστω δικαιοδοτικής κρίσης από τον φυσικό δικαστή, με όλα τα προβλήματά του, στον διαμεσολαβητή, που δεν μπορεί παρά να είναι νομικός.
Θέλω να ελπίζω ότι κατά τις εργασίες της παρούσας ημερίδας θα υπάρξει ειλικρινής και γόνιμος διάλογος, ότι θα υπάρξουν συγκεκριμένες προτάσεις για την άρση των σημερινών αδιεξόδων.